AIKIDO ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ - Τηλέφωνο Επικοινωνίας 0030 6972 380 854

Τι είναι το Αϊκίντο

Το Αϊκίντο είναι μια σχετικά σύγχρονη ιαπωνική πολεμική τέχνη, δημιουργημένη από τον Μοριχέι Ουεσίμπα (Morihei Ueshiba - 1883-1969). Βασικό της τεχνικό χαρακτηριστικό είναι ότι πρόκειται για τη σύνθεση διαφόρων παλιότερων παραδοσιακών πολεμικών τεχνών, κυρίως τζουτζούτσου (jujutsu - άοπλες τεχνικές), κεντζούτσου (kenjutsu - τεχνικές σπαθιού) και τζοτζούτσου (jojutsu - τεχνικές ραβδιού), τις οποίες ο Ιδρυτής μελέτησε με πολλούς δασκάλους για περίπου τριάντα χρόνια της ζωής του. 

 Η πραγματικά ουσιώδης διαφορά του Αϊκίντο από τις άλλες πολεμικές τέχνες πάντως βρίσκεται σε ένα δεύτερο επίπεδο -πέρα από την τεχνική. Καθώς ο Ιδρυτής ήταν ένα βαθιά πνευματικό και καλλιεργημένο άτομο, συνέθεσε τα στοιχεία από τις παραπάνω τέχνες πάνω σε μια βάση αγάπης και κατανόησης προς όλους τους ανθρώπους και ονόμασε την τέχνη του, "δρόμο της αγάπης" και "τέχνη της αρμονίας".

Η άσκηση στο Αϊκίντο, διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά μιας έντονης σωματικής άσκησης προσφέρει όμως στον ασκούμενο ηρεμία και ισορροπία με έναν τρόπο εντελώς διαφορετικό από τις συνηθισμένες ασκήσεις. Η ενέργεια που υπάρχει στο ανθρώπινο σώμα, "συντονίζεται" από τις ασκήσεις του Αϊκίντο και κάθε μάθημα αφήνει τον ασκούμενο με ένα αίσθημα ευφορίας και πληρότητας πολύ μεγαλύτερο από την παραδοσιακή γυμναστική.

Τα παραπάνω δε σημαίνουν ότι το Αϊκίντο δεν είναι μια αποτελεσματική πολεμική τέχνη -κάθε άλλο. Αρκετές αστυνομίες του κόσμου, με πρώτη την ιαπωνική χρησιμοποιούν τεχνικές του Αϊκίντο για την εκπαίδευση των αξιωματικών τους, ενώ ο δημιουργός του Τζούντο, Τζίγκορο Κάνο, ο οποίος ήταν σύγχρονος του Μοριχέι Ουεσίμπα, λέγεται ότι είχε αναγνωρίσει στο Αϊκίντο την ποιότητα της πραγματικής πολεμικής τέχνης και προέτρεπε τους μαθητές του να εξασκηθούν και σε αυτό.

Παράλληλα, η άσκηση στα παραδοσιακά όπλα κέν (ken - σπαθί), τζο (jo -ραβδί), τάντο (tanto -μαχαίρι) αφ' ενός δίνει στον ασκούμενο του Αϊκίντο μια επαφή με την μακρά πολεμική παράδοση της Ιαπωνίας και αφ ετέρου αυξάνει την ικανότητά του να αντιδράσει σε ποικίλες καταστάσεις κινδύνου (ένοπλες και άοπλες επιθέσεις, στρατηγική, ψυχραιμία κλπ). Πρόκειται συνεπώς για έναν ιδανικό συνδυασμό σωματικής και πνευματικής άσκησης ο οποίος με το πέρασμα των χρόνων κερδίζει έδαφος σε όλον τον κόσμο.

Σημαντικό χαρακτηριστικό του Αϊκίντο είναι η έλλειψη πάσης φύσεως αγώνων. Καθώς -σύμφωνα με τον Μοριχέι Ουεσίμπα- στόχος του πραγματικού μαχητή είναι να πολεμήσει τον κακό του εαυτό και να βρεθεί σε αρμονία με όλον τον κόσμο γύρω του, η ύπαρξη αγώνων θα τόνωνε τον εγωισμό και την ανταγωνιστικότητα μεταξύ των ασκούμενων. Αντίθετα, με την έλλειψή τους η προπόνηση στο Αϊκίντο έχει πάντοτε έναν ευχάριστο χαρακτήρα όπου οι ασκούμενοι εκπαιδεύονται νιώθοντας παράλληλα να ψυχαγωγούνται με την απολύτως κυριολεκτική έννοια της λέξης.

Τι σημαίνει Αϊκίντο

Η λέξη Αϊκίντο είναι στην πραγματικότητα σύνθεση των τριών ιαπωνικών λέξεων Άι (Ai), Κι (Ki) και Ντο (Do). Οι τρεις λέξεις είναι γραμμένες με τo ιαπωνικό αλφάβητο κάντζι το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για να αποδοθούν φιλοσοφικές έννοιες που προέρχονται από την κινέζικη κουλτούρα. Το Άι αποδίδεται κυριολεκτικά ως "ένωση" ή "ταίριασμα" ενώ μεταφορικά ως "αρμονία", "ενότητα", "ισορροπία". Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι η λέξη Άι, αλλά με άλλο ιδεόγραμμα σημαίνει "αγάπη" και ότι το συγκεκριμένο ιδεόγραμμα εμφανιζόταν πολλές φορές στα κείμενα του ιδρυτή του Αϊκίντο, Μοριχέι Ουεσίμπα.

Το Κι (στα κινέζικα "Τσ'ι") είναι ίσως το πιο δύσκολο μέρος της λέξης, καθώς αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία του πολιτισμού της Άπω Ανατολής. Η κοντινότερη απόδοσή του στα ελληνικά είναι το "πνεύμα", όμως οι ιάπωνες χρησιμοποιούν τη λέξη αυτή ως συνθετικό για πολλές καθημερινές τους λέξεις (καλοδιάθετος, κακοδιάθετος, υγιής, άρρωστος, καιρός και πολλές άλλες). Η πιο κοντινή στο Αϊκίντο ερμηνεία είναι "ενέργεια", η ζωτική ενέργεια που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο αλλά και σε κάθε τι στη φύση.

Και το Ντο (στα κινέζικα "Ταό") αποτελεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ιαπωνικής κουλτούρας. Μεταφράζεται ως "δρόμος", "μονοπάτι", "ατραπός", "πορεία" ή "ταξίδι", όχι τόσο με την κυριολεκτική όσο με την μεταφορική τους έννοια. Οι ιάπωνες προσθέτουν το "Ντο" ως κατάληξη σε διάφορες δραστηριότητες δίνοντάς τους έτσι ένα χαρακτήρα δρόμου προς την προσωπική ολοκλήρωση και τελειοποίηση. Πολλές από τις πολεμικές τέχνες χαρακτηρίζονται έτσι, κυρίως από τον 20ο αιώνα και μετά (περίοδος Μεϊτζί), όταν στην Ιαπωνία έληξε η "ηρωική" εποχή των σαμουράι και ο λαός στράφηκε σε πιο ειρηνικές αναζητήσεις.

Συνοψίζοντας, οι λέξεις Αι Κι Ντο μπορούν να αποδοθούν ως "ο δρόμος της ένωσης με την ενέργεια", "ο δρόμος της εναρμόνισης" ή "ο δρόμος της αρμονίας" -κάθε απόδοση είναι δεκτή, αρκεί να λαμβάνει υπόψη το βασικό μήνυμα του ιδρυτή του Αϊκίντο ότι στόχος είναι πάντοτε η τελειοποίηση του ανθρώπου. Μια τελειοποίηση που περνάει μέσα από τη διαρκή προπόνηση.

Ιστορία του Αϊκίντο

Η ιστορία του Αϊκίντο συνδέεται στο μεγαλύτερό της μέρος με την ιστορία του Μοριχέι Ουεσίμπα των απογόνων του και των μαθητών του. Πρόκειται για ένα προσωπικό ταξίδι αναζήτησης το οποίο ξεκίνησε από το 1900 και συνεχίζεται ως σήμερα -μόνο που πλέον συνοδοιπόροι είναι εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Ο Μοριχέι Ουεσίμπα γεννήθηκε το 1883 στην πόλη Τανάμπε (Tanabe) της επαρχίας Ουακαγιάμα (Wakayama)στη νότια Ιαπωνία και από πολύ μικρός έδειξε ενδιαφέρον για τις πολεμικές τέχνες. Ξεκινώντας από την παραδοσιακή πάλη σούμο και συνεχίζοντας στο στρατό (όπου και πολέμησε στη Ματζουρία) με τη λογχομαχία και την ξιφομαχία, ο Μοριχέι φάνηκε ότι αναζητούσε κάτι παραπάνω μέσα από τους διάφορους τρόπους μάχης και πάλης. Η αναζήτησή του έγινε πιο συγκεκριμένη, όταν το 1915, γνώρισε τον Σοκάκου Τακέντα (Sokaku Takeda 1959-1943) έναν από τους πιο διάσημους δασκάλους της τέχνης του Τζουτζούτσου (jujutsu). Ο Τακέντα, μύησε το Μοριχέι στα μυστικά της τέχνης του την οποία ονόμαζε Ντάιτο Ρίου Αϊκί Τζουτζούτσου (Daito Ryu Aiki Jujutsu) και η οποία απετέλεσε τη βάση του σημερινού Αϊκίντο.

Μια άλλη παράμετρος που έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση της φιλοσοφίας του Μοριχέι Ουεσίμπα (και της πολεμικής τέχνης που δημιούργησε) ήταν η πίστη του στην παραδοσιακή θρησκεία Σίντο (Shinto) και πιο συγκεκριμένα στις διδασκαλίες ενός πολύ ιδιαίτερου δασκάλου, του Ονισαμπούρο Ντεγκούτσι (Onisaburo Deguchi, 1871-1947). Ο Ντεγκούτσι είχε μια δική του ερμηνεία για το Σίντο στην οποία ενέπλεκε στοιχεία από την τέχνη, την οικολογία και τον τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών. Η ερμηνεία του ήταν αποτέλεσμα όλων όσων είχε μελετήσει αλλά και της συνειδητοποίησης ότι οι διδασκαλίες των παλιών έπρεπε με κάποιον τρόπο να ανανεωθούν στη νέα εποχή. Δεν είναι περίεργο που μέχρι λίγο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η σέκτα Ομότο Κίο (Omoto Kyo) όπως ονομαζόταν η ομάδα του Ντεγκούτσι ήταν η πολυπληθέστερη θρησκεία της Ιαπωνίας.

Ο Μοριχέι Ουεσίμπα ξεκίνησε να διδάσκει πολεμικές τέχνες στα πλαίσια της Ομότο Κίο όντας παράλληλα δάσκαλος αλλά και μαθητής του Ντεγκούτσι. Πολύ σύντομα η φήμη του ως μεγάλου δασκάλου των πολεμικών τεχνών εξαπλώθηκε σε όλη την περιοχή, ενώ μέσω της σέκτας γνώρισε πολλά σημαίνοντα πρόσωπα της ιαπωνικής κοινωνίας (υψηλόβαθμους αξιωματικούς του στρατού κλπ). Η δεκαετία του '20 ήταν η καθοριστική γι αυτόν καθώς μαζί με τον Ντεγκούτσι έλαβε μέρος σε μια αποστολή στη Μογγολία όπου εκτέθηκε για δεύτερη φορά σε πόλεμο. Τόσο στη Μογγολία, όσο και μετά, στην Ιαπωνία, λέγεται ότι ο Μοριχέι Ουεσίμπα έγινε κοινωνός κάποιων σχεδόν μεταφυσικών εμπειριών οι οποίες τον έκαναν να συνειδητοποιήσει την ουσία των πολεμικών τεχνών και να εδραιώσει τη φιλοσοφία του. Επιστρέφοντας, ξεκίνησε το 1931 στο Τόκιο το πρώτο του ντότζο (dojo - σχολή πολεμικών τεχνών) στο οποίο δίδασκε Άικι Μπούντο (Αiki Budo) τον άμεσο πρόγονο του σημερινού Αϊκίντο.

Η ονομασία Αϊκίντο δόθηκε το 1942 όταν ο Μοριχεί Ουεσίμπα απηυδισμένος από τον πόλεμο που μαινόταν στην Ιαπωνία αλλά και σε όλον τον κόσμο αποσύρθηκε στο αγρόκτημά του στην περιοχή Ιβάμα (Iwama) της επαρχίας Ιμπαράκι (Ibaraki) η οποία βρίσκεται κοντά στο Τόκιο. Εκεί σύμφωνα με τα λεγόμενά του "τελειοποίησε την τέχνη" του την οποία και άρχισε να διδάσκει μετά τον πόλεμο και ακόμα περισσότερο μετά από την άρση της απαγόρευσης των συμμαχικών δυνάμεων για την άσκηση κάθε είδους πολεμικής τέχνης. Η φήμη του Μοριχέι Ουεσίμπα πριν τον πόλεμο βοήθησε στην εδραίωση της σχολής του η οποία ονομάζεται Αϊκικάι Χόμπου Ντότζο (Aikikai Hombu Dojo) και η οποία σήμερα αποτελεί το βασικό "αρχηγείο" του Αϊκίντο σε όλον τον κόσμο.

Σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του Αϊκίντο, έπαιξε ο γιος του Μοριχέι, Κισομάρου Ουεσίμπα (Kisshomaru Ueshiba 1921 - 1999) ο οποίος τον διαδέχθηκε στην ηγεσία του Αϊκικάι μετά το θάνατό του το 1969. Από τη λήξη του πολέμου και μετά, ο Κισομάρου Ουεσίμπα κατέβαλλε τεράστιες προσπάθειες ώστε το Αϊκίντο να οργανωθεί σωστά και να διαδοθεί τόσο εντός όσο και εκτός Ιαπωνίας, καθώς ο πατέρας του και ιδρυτής είχε ουσιαστικά αποσυρθεί και λειτουργούσε περισσότερο ως πνευματικός δάσκαλος παρά ως πραγματικός εκπαιδευτής -ειδικά στην περίοδο 1955-1969. Πολλοί από τους σημαντικούς σημερινούς δασκάλους του Αϊκίντο μαθήτευσαν και κοντά του, ενώ υπήρξε και πολυγραφότατος συγγραφέας σχετικά με το Αϊκίντο. Δύο από τα βιβλία του, τα "Πνεύμα του Αϊκίντο" (1984) και "Αϊκίντο" (1974) συγκαταλέγονται ακόμα και σήμερα στα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία σχετικά με την τέχνη.

Μια άλλη σημαντική διάσταση της προσφοράς του Κισομάρου Ουεσίμπα είναι αυτή της οργάνωσης του Αϊκίντο από πλευράς διδακτέας ύλης. Από το 1969 οπότε και ανέλαβε τη θέση του "Ντόσου" (Doshu) δηλαδή του αρχιδασκάλου, ο Κισομάρου Ουεσίμπα δημιούργησε ένα κανονικό πρόγραμμα σπουδών το οποίο απετέλεσε τη βάση για τη διδασκαλία του Αϊκίντο σε όλον τον κόσμο. Καθιέρωσε τις βασικές ονομασίες για τις τεχνικές, όρισε ένα σύστημα προαγωγών, βαθμίδων και εξετάσεων και ανέθεσε σε δασκάλους από το αρχηγείο του Αϊκίντο να επιβλέπουν συγκεκριμένες χώρες οι οποίες θα μετατρέπονταν σε κέντρα του Αϊκίντο. Παράλληλα ο ίδιος έλαβε μέρος σε πολλές επιδείξεις και έδωσε εκατοντάδες διαλέξεις οι οποίες σε συνδυασμό με το συγγραφικό του έργο (πάνω από 20 βιβλία) συνέβαλλαν αποφασιστικά στη διάδοση του Αϊκίντο.

Σήμερα, το έργο του Κισομάρου Ουεσίμπα συνεχίζει ο γιος του, Μοριτέρου Ουεσίμπα ο οποίος έχει πλέον και τον τίτλο του Ντόσου, ενώ άλλοι σημαντικοί δάσκαλοι που έχουν αναλάβει να εποπτεύουν ολόκληρες χώρες είναι οι Γιοσιμίτσου Γιαμάντα (Yoshimitsu Yamada) στη Ν. Υόρκη, Καζούο Τσίμπα (Kazuo Chiba) στην Καλιφόρνια αλλά και τη Βρετανία, Χιρόσι Τάντα (Hiroshi Tada) στην Ιταλία, Νουμπογιόσι Ταμούρα (Nuboyoshi Tamura) στη Γαλλία κ.α.

Περιγραφή του Αϊκίντο

Αν και η τέχνη του Αϊκίντο είναι δύσκολο να περιγραφεί καθώς -όπως και σε κάθε άλλη τέχνη- η προσωπική εμπειρία είναι αυτη που δίνει την καλύτερη εικόνα, μπορεί κανείς να πει ότι το υλικό το οποίο καλείται ο μαθητής να μάθει και να εφαρμόσει χωρίζεται σε πέντε ενότητες:

Ι/ Ασκήσεις διατάσεων και προθέρμανσης 

ΙΙ/ Άοπλες τεχνικές

ΙΙΙ/ Ένοπλες τεχνικές

IV/ Ασκήσεις Κι

V/ Διαλογισμός

Ι/ Ασκήσεις διατάσεων και προθέρμανσης

Πρόκειται για κλασσικές ασκήσεις διατάσεων για όλο το σώμα σε συνδυασμό με ειδικές ασκήσεις για διάταση των αρθρώσεων, αναγκαίες για την άσκηση στο Αϊκίντο. Συνήθως εκτελούνται για τα πρώτα 15-30 λεπτά κάθε μαθήματος.

ΙΙ/ Άοπλες τεχνικές

Πρόκειται για τον κορμό των ασκήσεων του Αϊκίντο και για ένα σημαντικό μέρος της κληρονομιάς του -υπάρχει μάλιστα μια σχολή Αϊκίντο που διδάσκει μόνο τις άοπλες τεχνικές (ή τάι ζούτσου -taijutsu) εκτιμώντας ότι εκεί βρίσκεται η ουσία της τέχνης. Ακόμα και αν δε φτάσει πάντως κάποιος σε μια τόσο ακραία τοποθέτηση, οι άοπλες τεχνικές αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια του Αϊκίντο και χωρίζονται σε:

α) Πτώσεις (ουκέμι ουάζα - ukemi waza)

β) Ρίψεις (νάγκε ουάζα - nage waza) 

γ) Ακινητοποιήσεις (οσάε ουάζα -osae waza) 

δ) Άμυνα εναντίον ενός αντιπάλου

ε) Άμυνα εναντίον περισσότερων αντιπάλων (ραντόρι - randori)

Τα παραπάνω μπορούν να εκτελεστούν είτε από όρθια στάση (τάτσι ουάζα -tachi waza), είτε από γονατιστή (σουάρι ουάζα -suwari waza) είτε από γονατιστή για τον αμυνόμενο και όρθια για τον επιτιθέμενο (χάνμι χαντάτσι ουάζα -hanmi handachi waza). Οι τεχνικές εκτελούνται είτε βάσει σεναρίου (όπου και οι δύο ασκούμενοι γνωρίζουν ποια θα είναι η επίθεση και ποια η άμυνα), είτε ημι-ελεύθερα (γνωστή η επίθεση αλλά όχι η άμυνα και το αντίστροφο), είτε εντελώς ελεύθερα (άγνωστη επίθεση και άγνωστη άμυνα). Μια γενική ονομασία για τις δύο τελευταίες περιπτώσεις, είναι τζίου ουάζα (jiyu waza).

ΙΙΙ/ Ένοπλες τεχνικές

Οι τεχνικές των όπλων αποτελούν επίσης σημαντικό κορμό της "διδακτέας ύλης" του Αϊκίντο καθώς (α) εξηγούν καλύτερα στον ασκούμενο την καταγωγή του Αϊκίντο (κάποιες από τις άοπλες τεχνικές προέρχονται από κινήσεις της ξιφομαχίας) (β) προσφέρουν καλύτερη αίσθηση της σωστής απόστασης μεταξύ των συμπλεκομένων και της καλύτερης ισορροπίας και σωστής στάσης (γ) περιλαμβάνουν ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών. Οι τεχνικές των όπλων χωρίζονται σε:

α) Επαναλαμβανόμενες ασκήσεις (σουμπούρι - suburi) για απόκτηση κατάλληλης στάσης και τεχνικής

β) Κάτα (kata) δηλαδή σειρές κινήσεων βάσει ενός συγκεκριμένου σεναρίου τις οποίες ο ασκούμενος εκτελεί μόνος.

γ) Ασκήσεις κούμι (kumi) όπου οι δύο οπλισμένοι ασκούμενοι εκτελούν ένα σενάριο άμυνας και επίθεσης.

δ) Άοπλη άμυνα εναντίον ενός οπλισμένου αντιπάλου (με κεν, τζο, τάντο) και αφοπλισμός του αντιπάλου.

στ') Ένοπλη άμυνα εναντίον ενός άοπλου αντιπάλου όπου ο ένοπλος διατηρεί το όπλο του.

ζ) Άοπλη άμυνα εναντίον περισσότερων οπλισμένων αντιπάλων (ραντόρι - randori)

η) Ένοπλη άμυνα εναντίον περισσότερων οπλισμένων αντιπάλων (ραντόρι - randori)

IV/ Ασκήσεις Κι

Οι ασκήσεις αυτές δεν εκτελούνται σε όλα τα στυλ του Αϊκίντο καθώς η σημασία που δίνεται στο Κι δεν είναι κοινή. Στα ντότζο που εκτελούνται πάντως στόχο έχουν την ανάπτυξη της εσωτερικής δύναμης που αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους για την ανάπτυξη του Αϊκίντο. Οι ασκήσεις αυτές είναι ασκήσεις αναπνοής (Ki breathing), ισορροπίας και κίνησης οι οποίες εκτελούνται είτε από τον κάθε ασκούμενο ξεχωριστά, είτε σε ζευγάρια. Βασικός οδηγός για την εξάσκηση σε αυτόν τον τομέα είναι η εκτενής έρευνα που έχει κάνει στο θέμα ο δάσκαλος Κοίτσι Τοχέι (Koichi Tohei), δέκα νταν στο Αϊκίντο, επί πολλά χρόνια μαθητής του Μοριχέι Ουεσίμπα, τέως αρχιεκπαιδευτής στο Αϊκικάι Χόμπου Ντότζο και ιδρυτής του στυλ Σιν Σιν Τόιτσου Αϊκίντο (Shin Shin Toitsu Aikido) γνωστού και ως Κι Αϊκίντο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ασκήσεις Κι μπορούν να εκτελεστούν και από ανθρώπους που δεν ασχολούνται με το Αϊκίντο ως ασκήσεις γενικότερης ευμάρειας και υγείας.
V/ Διαλογισμός Επίσης δεν εκτελούνται ισοδύναμα σε όλα τα στυλ του Αϊκίντο. Στα περισσότερα πάντως εκτελούνται και συνήθως πρόκειται για ασκήσεις καθιστού ήσυχου διαλογισμού για μερικά λεπτά της ώρας πριν την έναρξη της προπόνησης ή μετά το τέλος της. Πολύ συχνά, οι ασκήσεις συνδυάζονται και με ασκήσεις αναπνοής.